Eenzaamheid maakt ziek. Dat blijkt uit een scala aan wetenschappelijke bronnen. Maar je hoort dat nooit als oorzaak van overlijden. Hoe zit dat?
Ziek van eenzaamheid, het bekort je leven…
Meer en meer publicaties zien het licht die aandacht vragen voor de gevolgen van eenzaamheid. Dat is goed. Voor je iets kunt gaan aanpakken zul je moeten beseffen dat het nodig is. Maar is al die onrust wel terecht, is het wel waar? Hoe komt het dat je ziek kunt worden van eenzaamheid? En kun je dan ook doodgaan aan eenzaamheid?
Begrijpen hoe het werkt
Eerst maar eens kijken wat eenzaamheid is. Eenzaamheid is een verdrietig gevoel, dat weten we allemaal wel. Maar waarom voelen we ons soms eenzaam? Sommige wetenschappers hebben daar de volgende theorie voor bedacht. John Cacioppo, een van de meest prominente hedendaagse onderzoekers op het gebied van eenzaamheid, zei er dit over: Eenzaamheid is een signaal van je lichaam dat je waarschuwt als jouw verbinding met andere mensen niet goed is, waardoor je gevaar loopt alleen te staan in een vijandige wereld.
Dat is een evolutionaire visie, waar veel mensen zich wel in kunnen vinden. Het betekent ook dat eenzaamheid niet een persoonlijkheidstrekje is, zoals andere wetenschappers beweren, of een afwijking, maar iets wat ons allemaal op zijn tijd kan overkomen. Je kunt het vergelijken met pijn, dat is ook iets dat ons allemaal kan overkomen en dat ook de functie heeft je te waarschuwen dat er iets niet gezond is. Eenzaamheid waarschuwt ons dat we op zoek moeten naar mensen om ons mee te verbinden, omdat we ons niet goed kunnen redden in de wereld als we er te veel alleen voor staan.
Call for Action
Eenzaamheid is dus een signaal dat je ertoe aanzet in actie te komen, maar de eerste reactie is net als bij pijn: je concentreert je even op je pijn en zoekt naar wat er aan de hand is, om dat te doen wat nodig is. Bij eenzaamheid is onze natuurlijke reactie dat we ons even terugtrekken, als het ware om te bedenken wat we het beste kunnen doen. En daar gaat het mis. Want van pijn hebben we best het een en ander geleerd in ons leven.
De meesten van ons weten wel wanneer je er wel bent met een pleister en wanneer het nodig is om een wond te hechten. Wanneer je pijn hebt omdat je je klem gegeten hebt aan oliebollen of dat je je zorgen moet maken omdat je te veel pijn hebt bij het plassen. Of je dus met een beetje geduld de tijd het werk laat doen of dat je met meer of minder haast naar het ziekenhuis moet. Bij eenzaamheid weten heel erg veel mensen niet wat ze moeten doen. Ze wachten daarom maar tot het vanzelf overgaat en dat gaat heel vaak mis. Want vanzelf gaat eenzaamheid niet over. En dan kun je inderdaad ziek van eenzaamheid worden.
Jouw mensen
Wil je eenzaamheid oplossen, dan zul je je moeten verbinden met de mensen die jouw behoeften op dat moment het best vervullen. Dat lijkt een beetje egoïstisch, maar als je beseft dat jij op jouw beurt de vervulling bent van hun behoefte, is er opeens niets egoïstisch meer aan. Sterker nog, je zou het zelfs egoïstisch kunnen noemen als je ervoor kiest om je terug te trekken uit de wereld.
Het is dus even zoeken naar wat je behoeften zijn en dan zoeken naar de mensen die daarbij passen. Vrijwel niemand heeft geleerd hoe je dat doet, waar je jouw mensen vindt, maar gelukkig zijn er coaches die je kunnen helpen om uit te zoeken wat voor jou de goede weg is en er is (goedkope optie) een online cursus voor. Dit werkt overigens allemaal alleen als je je nog niet zo lang eenzaam voelt. Wil je weten hoe dat bij jou zit, doe dan de test.
Langer durend
Wie langer worstelt met eenzaamheid, heeft blijkbaar wel behoefte aan contact met anderen (want dat is wat eenzaamheid je vertelt), maar is niet of niet helemaal in staat om het juiste contact te leggen of te houden. Gevolg is dat dat signaal van eenzaamheid actief blijft, en dat is een lichamelijk gegeven, een bron van stress. Als die eenzaamheid langer duurt, wordt het chronisch, en dat heeft een berg gevolgen voor je lichaam en brein.
Die gevolgen maken dat je afweersystemen wordt ondermijnd, waardoor je minder snel geneest van allerlei ziektes. We weten uit onderzoek dat eenzaamheid ervoor zorgt dat diabetes zich eerder en sneller ontwikkelt, en dat geldt ook voor dementie en hart- en vaatziekten. Het is dus niet zo dat je direct ziek van eenzaamheid bent, al kun je je er ellendig door voelen, maar het maakt dat je vatbaarder bent voor allerlei ellende. Reden dus om werkelijk iets aan eenzaamheid te doen. Niet ene pil om je minder ellendig te voelen, maar wekelijke aanpak van de oorzaak: leren hoe je verbinding aangaat met de (voor jou) juiste mensen.
Individuele zaak
Zo heeft de één behoefte aan veel contacten, de ander houdt van een paar heel stevige, diepe vriendschappen. De een is gelukkig met een vriendschappelijk uitje per week, de ander wil elke avond met een lief de dag doornemen. Je kunt een relatie hebben die je heel veel bevrediging geeft, maar iemand missen om samen mee uit te gaan. Zo is het zoeken naar wat in jouw leven nodig is een belangrijk opgave voor ieder mens.
Niet alleen behoeftes lopen uiteen, ook de oorzaken waardoor dat contact niet lekker loopt kunnen heel divers zijn. Misschien stamt het uit de jeugd, of is een gebrek aan oefening de oorzaak. Misschien is de aanleiding dat iemand er afwijkend uitziet, of zijn mensen ervan overtuigd dat geluk nu eenmaal niet voor hen is weggelegd. Er zijn net zo veel oorzaken van eenzaamheid als er mensen zijn.
Niet alleen
Daarom is de aanpak van eenzaamheid altijd een individuele aanpak. Wat niet wil zeggen dat je op bezoek moet bij de psychiater. Maar blijkbaar lukte het jou niet om er zelf helemaal op eigen kracht uit te komen. Een van de tekenen van volwassenheid is dat je hulp inroept als dat nodig is. Je bent verantwoordelijk voor hoe jij je leven vorm geeft maar dat betekent niet dat je dat in je dooie eentje moet doen. Niemand kan alles in het leven helemaal alleen.
Deskundigheid in eenzaamheid en verbinding
Zorg dan wel voor goede hulp. Je bent alleen gebaat bij hulp die gericht is op jou, met aandacht voor jou. Voor wie jij bent, voor wat jou gelukkig kan maken en voor de unieke aanpak van jouw eenzaamheid. Goede hulp daarbij is goud waard. Echte hulp, gebaseerd op kennis van zaken en op deskundigheid. Eenzaamheid aanpakken in een vroeg stadium is belangrijk. Voorkom dat je ziek wordt van eenzaamheid en dat je leven onnodig wordt bekort. Maar wees niet ontmoedigd als jij je al hele lang eenzaam voelt en misschien zelfs wel ziek van eenzaamheid bent. Ook na jaren kun je nog veel succes behalen, als je goede hulp hebt.
