Jongeren en eenzaamheid?
In een wereld waar sociale media de belangrijkste manier van communiceren zijn geworden, voelen jonge volwassenen zich eerder eenzaam dan welke andere leeftijdsgroep dan ook. Niet dat dat nieuw is. Die feiten kennen we al enkele tientallen jaren. Ze zijn echter ondergesneeuwd geweest door de aandacht voor eenzaamheid bij ouderen. Onder indruk van de naderende grijze golf is er heel veel aandacht voor eenzaamheid bij de oudste leeftijdsgroep.
Het probleem van eenzaamheid is niet onbelangrijk. Eenzaamheid kan leiden tot depressie, angst en tal van andere psychische problemen. Het heeft ook bewezen nadelige effecten op de lange termijn. Zo verhoogt het ook het risico op lichamelijke gezondheidsproblemen op latere leeftijd, waaronder obesitas, dementie, hartaandoeningen en beroertes.
Dus wat kunnen jongvolwassenen doen om hun eenzaamheid te beëindigen en contact te maken met anderen? Eerst wat kennis, dan tien tips.
Jong geleerd… van wie dan?
Omdat het bewustzijn van het belang van ons sociaal leven voor kinderen en tieners momenteel zo mager is, zijn er veel jongeren die zich eenzaam voelen in hun eenzaamheid. Voor veel volwassenen is het een onbekend feit dat volwassenen, maar ook kinderen zich (erg) eenzaam kunnen voelen. Dat maakt dat er thuis weinig over wordt gepraat.
Gevolg daarvan is dat veel kinderen en jongeren denken dat zij de enige zijn die met eenzaamheid worstelen. Vervolgens steekt schaamte daarover de kop op (ik ben een loser). Dat leidt er dan weer toe dat een kind of jongvolwassene er niet over piekert om hulp in te roepen en zo wordt er niets aan die eenzaamheid wordt gedaan. Gevolg: chronische eenzaamheid.
Sociaal of niet?
Ongetwijfeld is de sociale ontwikkeling in deze generatie jongeren drastisch veranderd en de acceptatie van sociale netwerk-apps (en nog steeds sociale media) geeft gebruikers het gevoel dat ze op een geheel nieuwe manier met iedereen zijn verbonden. Toch blijft lijfelijk contact maken met de mensen van wie we houden nog steeds het belangrijkste aspect van ons leven.
Ondanks het vele online sociale contact zijn de meeste tieners vaak niet echt persoonlijk verbonden met hun leeftijdsgenoten en ontmoeten ze zelden iemand die nieuw is. Dankzij het feit dat corona in hun leeftijdsgroep enorme effecten heeft gehad op hun sociale leven, is ‘jongeren en eenzaamheid‘ meer een item geworden dan eerder. En het ziet het er niet naar uit dat dat zo maar goed zal komen.
Wie heeft de grootste?
Uit een recent onderzoek bleek dat jongvolwassenen zich doorgaans vaker eenzaam voelden dan welke andere leeftijdsgroep dan ook. Dit gaat sterk in tegen de algemene opvatting van eenzaamheid, die toch gezien wordt als een ouderenprobleem. Dat dat volstrekt niet juist is blijkt uit de aantallen mensen die zich eenzaam voelen: procentueel mag dat dan het hoogst zijn onder 85-plussers; in de leeftijdsgroepen daaronder is dan wel procentueel minder eenzaamheid, maar doordat er vele malen meer mensen zijn die jonger zijn dan 85, is eenzaamheid daar bijna tien maal meer aanwezig.
De beste uitgangspositie
Voor ouderen is het vaak lastig nog nieuwe contacten te maken: fysieke beperkingen en overlijden van leeftijdgenoten zijn dingen waar je niet zonder meer meer aan voorbij kunt gaan. Wat dat betreft zitten jongeren vaak in een beter schuitje. Ondanks hun onervarenheid staan ze meer dan ooit open voor nieuwe mensen in de echte wereld. Toch zit daar een dikke adder onder het gras. Het is onrealistisch te verwachten dat jonge mensen moederziel alleen de oplossing gaan vinden voor een probleem wat ouderen, ondanks al hun levenservaring, nog steeds niet hebben opgelost.
Jongeren en eenzaamheid – begrijpen hoe het zit
De beste uitgangspositie om eenzaamheid op te lossen heeft degene die begrijpt hoe eenzaamheid werkt, wat het effect is op je lijf en leden en wat (dus) een mogelijke aanpak kan zijn. Daarbij maakt het niet uit of je jong of oud bent. Het begint bij bewustwording. Dan komt de wil om er wat aan te doen, weten hoe je dat kunt realiseren en dan het eeuwige: doen, doen, doen. En dat het nodig is, blijkt uit de feiten rond langdurige (of chronische) eenzaamheid.
Breinfeiten
Wie langer last heeft van eenzaamheid, of het zelfs als van jongs af aan heeft gevoeld, is niet meer het ongeschreven sociale blad dat je je voorstelt bij een kind. Eenzaamheid heeft grote gevolgen voor het functioneren van het brein, voor ouderen, maar zeker ook voor kinderen en jongeren. Wie zich langer dan een paar maanden eenzaam voelt, heeft te maken met hersenveranderingen die het aangaan en onderhouden van sociale contacten bemoeilijken.
Langer durende eenzaamheid maakt dat mensen terughoudender worden in het omgaan met anderen. Soms is er zelfs sprake van regelrechte angst voor mensen. Dat is het gevolg van de veranderingen in het brein. Dat ‘eenzame brein’ zorgt ervoor dat het omgaan met andere mensen niet meer leuk is, maar bedreigend. Aanraking kan zelfs als een aanval worden ervaren. Als je dit eenmaal weet is het duidelijk dat je met zo’n eenzaam brein geen leuke contacten kan aangaan.
Cruciale kennis
Als je weet dat eenzaamheid zo’n enorme impact heeft op hoe je hersenen werken, weet je dus ook dat er iets moet gebeuren om dat brein weer lekker fris te krijgen. Gelukkig weten we dankzij de recente ontwikkelingen in de wetenschap dat een brein nooit is uitgeleerd en dat je tot op hoge leeftijd nieuwe dingen kunt leren.
Die twee dingen moeten gebeuren:
- Je brein moet opgefrist worden om flexibel te zijn en nieuwe dingen te kunnen opnemen
- Die nieuwe dingen (skills om sociaal lekker te functioneren) moet je ook echt wel leren!
Stap 1 is nodig om stap 2 te kunnen maken. Stap 2 is nodig om eenzaamheid op te leren lossen.
Jongeren en eenzaamheid – tien tips
Tip 1. Besef dat je niet de enige bent
Als je weet dat onder jongeren eenzaamheid zo rond de 60% zit, dan weet je ook dat we met elkaar allemaal stommetje zitten te spelen als we net doen of er niets aan de hand is. Vele mensen spelen mooi weer, vooral op social media, en zitten als er niemand kijkt moedeloos op hun kamer. Volwassenen geven in dat op zich vaak heel slechte voorbeelden. Omdat onder volwassen ook zo’n 50% niet weten hoe ze met eenzaamheid moeten omgaan, geven ze beroerde voorbeelden.
Tip 2. Weten, daar begint het mee
Het begint met weten dat je lang niet de enige bent. Sterker nog, je bent in heel groot gezelschap. Waar je ook bent, in welk gezelschap ook, kun je er vanuit gaan dat bijna de helft van die mensen zich te vaak eenzaam voelt. Kijk maar eens rond. Je ziet het echt niet aan mensen af. Waarschijnlijk zijn er veel mensen die zitten te wachten tot een ander er over begint. Praat dus over jongeren en eenzaamheid. En dit is misschien wel een begin. Deze kinderen zijn geïnterviewd over eenzaamheid. Als je goed kijkt zie je bij hen al een soort van schaamte om erover te praten. Is dat niet triest?
Tip 3. Oriënteer je op het onderwerp
Oriënteer je echt goed op dit onderwerp. Besef dat veel ouderen je niet kunnen helpen omdat zij ook niet weten hoe ze hun eenzaamheid moeten oplossen. Lees je in, kijk filmpjes die je meer informatie geven over wat eenzaamheid is en wat het met je doet. Gebruik niet deze bron als enige. Gebruik trouwens nooit alleen maar één bron. Wantrouw de overheid niet maar besef dat vernieuwing bij jongeren vandaan komt…
Tip 4. Praten helpt… een beetje
Praten is het begin. Let op! Het begin. Daarmee los je eenzaamheid niet op. Maar je kunt wel samen op zoek naar dingen die helpen. Ik zeg: zoek een goede coach die is opgeleid om te helpen bij eenzaamheid, dan ga je met sprongen vooruit, maar niet iedereen heeft het lef om dat te doen. Dus ga opzoek, zorg dat je bent geïnformeerd, dat je de goede dingen doet en die dingen ook goed doet.
Laat je niet door goedbedoelende ouders of hulpverleners iets aanpraten waarvan je snapt dat het niet werkt, alleen maar om hen een plezier te doen. Blijven praten over eenzaamheid helpt je eerder van de wal in de sloot dan dat het wat oplost. Dus ja, het begin met praten, maar dan moet je in actie komen. Bijvoorbeeld door je aan te sluiten bij Joinus.
Tip 5. Praat met je ouders over eenzaamheid
Iedereen, jong of oud, heeft tijdens de corona tijd te maken gehad met eenzaamheid. Je merkt dat daarna de discussie erover steeds meer op de voorgrond is gekomen. Tijd dus om het ook thuis eens aan te kaarten. Vooral als je je goed hebt georiënteerd en je je weet waar je het over hebt, kun je zeker met je ouders het gesprek aangaan. Vergeet niet, ook onder volwassenen is eenzaamheid groot! Dat betekent dat ze óf heel goed snappen waar je het over hebt, óf ze hebben er zelf totaal geen idee van.
Hoe dan ook vinden ouders het altijd fijn te weten wat er leeft bij hun kinderen, dus maak ze gelukkig en praat erover! Het kan al hele veel spanning weghalen als je mensen hebt die jou begrijpen. Overigens hoef je niet meteen op tafel te legen dat jij je eenzaam voelt. Je kan er heel neutraal over beginnen: ‘goh, je hoort steeds meer over eenzaamheid, hoe ervaren jullie dat?’ Of zo.
Tip 6. Praat er met anderen over
Jij kunt zelf het beste beoordelen of je met jouw ouders over eenzaamheid wilt praten. Misschien zijn er andere volwassenen die je vertrouwt. Kies die dan. Let op het woord: vertrouwt. Wees niet naïef. De meeste volwassenen weten zelf niet hoe ze eenzaamheid moeten aanpakken. De enige die er echt alles voor over hebben om jou daarbij te helpen zijn je ouders, ook als ze zelf misschien niet weten hoe. Je school of studentenpsychologen zijn ook aanspreekpunten die je kunt gebruiken. Maak een essay, stel het ter discussie.
Tip 7. Bij kortdurende eenzaamheid
Heb jij als jongere of jongvolwassene pas heel kort last van eenzaamheid, dan kun je op alle mogelijke manieren contacten leggen met andere mensen. Word lid van een club, ga een cursus doen, gebruik een van de vele apps (dagelijks komen er nieuwe bij) of hang een oproep in de lokale supermarkt, maar hoe dan ook, kom in actie.
Tip 8. Weet hoe het met jou is gesteld
Je kunt de veilig en anonieme online test doen, daar komt een advies op maat uit. Natuurlijk geldt dat ook voor mensen die zich nog niet zo lang eenzaam voelen, maar zeker als je al langer rondloopt met het gevoel er niet bij te horen, of dat er niemand is met wie je persoonlijke dingen kunt doen, doe dan de tet. Daarmee vergelijk je jezelf met ca. 10000 anderen die de test eerder deden. Je kunt de veilig en anonieme online test doen, daar komt een advies op maat uit.
Tip 9. Was je als kind al eenzaam
Heb je al langer last van eenzaamheid, of was jij als kind al heel eenzaam, zorg dan alsjeblieft voor jezelf en zoek goede hulp. Want ik zal er niet omheen draaien, als je als kind al last had van eenzaamheid, dan is de kans erg groot dat jij zo’n ‘eenzaam brein’ hebt. Dat is geen vonnis voor de rest van je leven… als je er wat aan doet!
Onderneem je niets en leef je zo door, dan is de kans groot dat je de rest van je leven blijft last houden van gevoelens van eenzaamheid. Dat is niet iets wat je moet willen. Zoek daarom hulp van iemand die echt verstand heeft van jongeren en eenzaamheid. Bijvoorbeeld een van de Specialisten Eenzaamheid in Nederland.
Tip 10. doe de online test
Je kunt de veilig en anonieme online test doen, daar komt een advies op maat uit. Wil je meer weten over de achtergrond van die test, kijk dan hier.
Maar wat je ook doet, kom in actie en kop voor jezelf!
