Pesten is een onderwerp dat op scholen en onder ouders heel veel aandacht heeft. Maar pesten is niet iets wat alleen bij kinderen voorkomt.
Pesten en eenzaamheid
Pesten is net zo goed een probleem in werkomgevingen waar mensen zich onveilig voelen, waar groepen aan hun lot worden overgelaten en waar geen sancties zijn op gedrag dat eigenlijk niet door de beugel kan.
We willen allemaal worden ergens bij horen, voelen dat we er deel van uit maken. Onze hersenen scannen constant onze omgeving en onze interacties om te bepalen of we ‘erin passen’ of niet. Dat is de reden waarom we ons het meest op ons gemak voelen bij mensen die op ons lijken.
Hoe je brein reageert op uitsluiting
Je hebt het zelf ook wel meegemaakt. (Denk maar eens terug aan het schoolplein, de gymles of de speciale bijeenkomst of het feestje waar je niet voor was uitgenodigd.) Je weet hoe emotioneel pijnlijk het voelt. Erbij horen wordt bedreigd wanneer we worden verbannen of uitgesloten, en we duiken in de stress (vechten, vluchten, bevriezen). Nu kunnen onze hersenen letterlijk niet functioneren zoals ze doen wanneer ze zich veilig voelen.
Als we worden uitgesloten, geven onze hersenen een enzym af dat als het ware een aanval doet op de de hippocampus, die verantwoordelijk is voor het reguleren van de werking van de overdracht van gegevens tussen neuronen. Als gevolg doen onze hersenen het volgende:
- Je focust alleen op een beperkte hoeveelheid van wat je moet doen om te overleven. Je gaat minder snel nieuwe oplossingen overwegen of proberen.
- Het werkgeheugen wordt kleiner, zodat het niet wordt afgeleid door andere ideeën, stukjes informatie of verdwaalde gedachten. Dit betekent dat we problemen niet optimaal kunnen oplossen. Denk aan studenten die in paniek zijn geraakt door een popquiz: de informatie is er, maar ze hebben er geen toegang toe.
- Het brein is minder creatief. Met minder grijze materie en synapsen, ervaren we minder ideeën, gedachten en informatie die beschikbaar zijn om ‘elkaar te ontmoeten’, dus ons vermogen om te creëren wordt verminderd.
- Verhoogt de celdichtheid in de amygdala, het gebied van de hersenen dat verantwoordelijk is voor het verwerken van angst en het waarnemen van bedreigingen, waardoor we eerder reactief zijn dan proactief.
- We maken minder snel contact met anderen. Vechten, vluchten, bevriezen of flauwvallen is geen activiteit van het type “delen”. Als de synapsen op deze manier zijn aangepast, komen we chagrijnig en ongezellig over.
Pesten is gedrag dat niet door de beugel kan
Vaak wordt gesteld dat eenzaamheid een gevolg is van pesten. Toch is het nodig om dat te nuanceren. Het is absoluut een feit – dit is wetenschappelijk aangetoond – dat buitengesloten worden hetzelfde lichamelijke effect heeft als fysieke pijn. Buitengesloten zijn, buiten de groep geplaatst worden, kan een desastreuze invloed hebben op iemands leven. Daarbij moet je niet alleen denken aan het feit dat het de gezondheid ondermijnt, buiten de groep geplaatst zijn kan iemand er toe drijven uit het leven te stappen.
Ellendige ervaring
Maar niet iedereen die gepest wordt gaat eraan onderdoor. Hoewel het pesten natuurlijk altijd een ellendige ervaring blijft, zijn er mensen die er minder door geraakt lijken te zijn dan anderen. Juist het niet kunnen delen van ervaringen met vertrouwelingen, precies dat wat je kunt omschrijven als eenzaamheid, maakt dat pesten een verwoestende invloed kan hebben op iemands leven.
Het gaat te ver om te zeggen dat het juist ‘eenzame mensen‘ zijn die het slachtoffer worden van pesters. Toch is het iets om in de gaten te houden. Iedereen kan gepest worden, maar de manier waarop je dit verwerkt geeft de doorslag in hoe je het pesten ervaart en hoe erg je erdoor geraakt wordt.
Het is heel belangrijk te kunnen praten over je problemen met iemand die je vertrouwt, of het lef te hebben om hulp in te roepen als je dat nodig hebt. Heb je geen mensen om je heen om je zorgen mee te delen, lukt het je niet om hulp te vragen als je dat nodig hebt, dan ontbreekt het je aan essentiële zaken die nodig zijn om verbinding te maken met anderen.
Pesters zitten fout
Ben je iemand die daar al mee worstelt en word je bovendien gepest dan zit je in de gevarenzone. Het heeft dan geen zin om te proberen het pesten aan te pakken. Het eerste wat je moet doen is: je zelf aanpakken. Het klinkt misschien heel vreemd, omdat het natuurlijk de pesters zijn die fout zitten. Dat is absoluut een feit. Maar als je niemand hebt om mee te praten, of je wordt niet serieus genomen, dan is dat het allerbelangrijkste waar je eerst iets aan moet doen. Begin daarom nu meteen met project ik.
Project IK
Project ik betekent dat je een paar dingen voor jezelf gaat doen. Om te beginnen maak je een lijstje van de mensen die je kent en je gaat na wie van hen het meest vertrouwt. Met die persoon neem je contact op. Zeg dat je wilt praten over een persoonlijk probleem, maak een afspraak, raap je moed bij elkaar en lucht je hart. Al zou dit verder tot niets leiden, dan nog heb je een grote stap gemaakt. Een deel van het gewicht dat je met je meedroeg hoef je niet meer in je eentje te dragen. Dat was stap een.
Stap twee. Ga even rustig zitten, poets je Engels op, en kijk naar dit filmpje. Voordat je klikt even een waarschuwing. Dit filmpje is niet bedoeld om jou te laten zien hoe geweldig jij ervoor staat, vergeleken met deze persoon. Dit filmpje is bedoeld om te laten zien dat je zelfs in de meest onvoorstelbaar moeilijke omstandigheden alles uit het leven moet halen. En bij stap drie ga je daar een begin mee maken. Klik nu maar op die link.
Stap drie. Ben je er klaar voor? Mooi. Want nu begint het echte werk. Het werken aan jezelf. Als je het kunt betalen, bestel dan het programma creatief leven als E-cursus. Heb je dat geld niet, neem dan even contact op dan zorgen wij ervoor dat je de cursus krijgt.
Houd vol
Als je dit programma gaat doen is er niet meteen morgen een eind aan het pesten. Als het niet al te erg is, houd het dan nog even vol tot je over een maandje halverwege het programma bent. Tegen die tijd voel jij je sterk genoeg om te bepalen wat je het beste kunt doen. Hou je het werkelijk niet uit, is het pesten echt te erg en kun je het niet meer hebben, neem dan nu onmiddellijk contact op met de vertrouwenstelefoon, de Luisterlijn. Het nummer is 0900-0767. Zij kunnen je tips en adviezen geven over wat je nu, vandaag nog kunt doen in jouw situatie.
Wat je ook doet, laat het er niet bij zitten, kom op voor jezelf.
