Culturele verschillen in eenzaamheid vind je op veel manieren terug on de maatschappij. Ook bij hoe mensen eenzaamheid ervaren en beschrijven.
Het ervaren van emoties
Culturele verschillen kun je zien. Aan een hoofddoek. Aan ander eten. Aan andere gewoonten en aan hoe iemand een godsdienst beleeft. Maar ook gevoel kan anders beleefd en benoemd worden. En dat zie je niet aan de buitenkant. Een cultuur kan enorm van invloed zijn op hoe iemand omgaat met emoties. Want hoewel je er vanuit mag gaan dat we als mens allemaal dezelfde emoties kennen, mag je er zeker niet vanuit gaan dat we die emoties op dezelfde manier benoemen en behandelen.
Niveau van opwinding
Emotie is namelijk niet alleen biologisch bepaald, maar wordt ook beïnvloed door de omgeving. Daarom bestaan er culturele verschillen in sommige aspecten van emoties. Eén zo’n belangrijk aspect van emotie is het niveau van emotionele opwinding. Alle affectieve toestanden worden systematisch weergegeven als twee bipolaire dimensies: valentie en opwinding. Valentie gaat om de positieve of negatieve waardering van de emotie (is het leuk of niet), opwinding of arousal gaat over het lichamelijke aspect van de emotie.
Verschillend gewaardeerd
Opwindingsniveau van emoties blijken consequent interculturele verschillen te hebben. In de westerse of individualistische cultuur worden hoge opwindingsemoties meer gewaardeerd en gepromoot dan lage opwindingsemoties. Bovendien ervaren westerlingen meer hoge opwindingsemoties dan lage opwindingsemoties.
In de oosterse of collectivistische cultuur daarentegen worden lage opwindingsemoties meer gewaardeerd dan hoge opwindingsemoties. Bovendien ervaren mensen in het Oosten eigenlijk meer lage opwindingsemoties dan hoge opwindingsemoties.
Emoties lezen
Niet alles is eenvoudig als het gaat om het lezen van emoties, vooral niet bij het lezen van emoties uit verschillende culturen. Ondanks de universaliteit van basisemoties, zijn mensen meestal nauwkeuriger bij het beoordelen van gezichtsuitdrukkingen uit hun eigen cultuur dan die van anderen. Dit kan worden verklaard door het bestaan van eigenzinnige en cultuurspecifieke handtekeningen van non-verbale communicatie.
Deze culturele ‘accenten’ beïnvloeden de interacties tussen natuur (biologie) en opvoeding (culturele contexten), die op hun beurt de perceptie en interpretatie van emoties beïnvloeden. Anders gezegd: mensen vinden het makkelijker omgaan met mensen uit dezelfde cultuur, want die begrijpen ze beter.
Culturele verschillen in eenzaamheid
In alle culturen lijkt eenzaamheid in meer of mindere mate een taboe te zijn. Gevolg is dat mensen vaak niet eens geleerd hebben te praten over eenzaamheid, waardoor ze het bij zichzelf vaak niet eens herkennen. In culturen waar minder over persoonlijk leed wordt gesproken, omdat dat op zichzelf al een taboe is, is het daardoor nog lastiger dan in westerse culturen om eenzaamheid te herkennen.
In culturen waar men meer collectivistisch is georiënteerd blijkt het contact met familieleden belangrijker te zijn, terwijl in individualistische culturen het missen van vrienden meer leidt tot gevoelens van eenzaamheid.
Subculturen
Het is razend moeilijk om in algemene termen iets te zeggen over hoe die culturele verschillen tot uiting komen in hulpverlening. Het zou makkelijk zijn als we zo maar konden zeggen dat mensen uit Mediterrane culturen vaak eenzaamheid als buikpijn benoemen. Het komt wel voor, maar het is niet iets war je altijd maar vanuit mag gaan. Alert zijn op verschillen is eigenlijk het beste dat je kunt doen. Doorvragen, controleren en nog eens controleren.
Vergeet ook niet dat binnen culturen subculturen bestaan. Waar in de ene groep spiritualiteit en persoonlijke ontwikkeling het praten over problemen tot de normale gespreksonderwerpen maakt, is in kringen van bikers en voetballers dat een andere zaak. Ook geslacht heeft invloed op hoe eenzaamheid wordt ervaren.
In andere woorden: het is lastig… en zeker iets om terdege rekening mee te houden als je hulverlener bent.
Bronnen:
