Vandaag hield de WHO een online bijeenkomst, naar aanleiding van hun rapport over eenzaamheid en sociaal isolement. Lief, prachtig, nodig, eindelijk… maar jongens, wat is dit een reis terug in de tijd! Eenzaamheid en sociaal isolement worden als het ware op een hoop gegooid, terwijl de kennis over sociaal isolement nog niet eens voldoende is om te kunnen stellen dat dit een probleem is. Van eenzaamheid weten we dat wel – en dat blijkt keer op keer uit de cijfers.
Hoe groot is het probleem van eenzaamheid?
Wereldwijd is eenzaamheid een mega probleem, zowel voor de mensen die eraan lijden als voor de maatschappij die de gevolgen ervan moet dragen. Maat wat is nou het probleem eigenlijk?
Voor het individu?
- Iedereen weet wat het is om je eenzaam te voelen – het is een rotgevoel, maar niet per se een probleem.
- Last hebben van eenzaamheid is iets heel anders. Dat is je eenzaam voelen (of zelfs niet eens weten dat dat nare gevoel eenzaamheid is!) en niet weten wat je eraan kunt doen. Dan blijft eenzaamheid je last bezorgen.
- Dat is niet alleen een naar gevoel, het levert enorme gezondheidsproblemen op. Je afweersysteem doet het niet goed, je stresssysteem is constant in de weer, je wordt dommer en je hersenen worden steeds minder sociaal
Wereldwijd gaat het om ongeveer de helft van de bevolking: mensen die last hebben van eenzaamheid, soms zelfs zonder het te beseffen.
En voor de maatschappij?
Hoe groot het probleem voor maatschappijen is, valt veel moeilijker te beschrijven. Denk eens aan:
- De kosten van gezondheidszorg gerelateerd aan eenzaamheid.
- Mensen die bij de dokter komen omdat ze om een praatje verlegen zitten.
- Harten die het opgeven door eenzaamheid.
- De gevolgen van een afname van 10 IQ-punten bij de helft van de bevolking.
- Wat dat doet met participatie wanneer mensen bang voor elkaar zijn.
- Verminderde cognitieve vermogens, die toch wel handig zijn in het bedrijfsleven.
De reis die ik al heb afgelegd
Wat uit de publicatie van de WHO blijkt, is dat ze aan het begin staan van een reis die ik al meer dan twintig jaar geleden heb afgelegd.
- Van de simpele bewustwording dat eenzaamheid een probleem is,
- Via manhaftige pogingen om mensen bij elkaar te brengen,
- Tot het inzicht dat dat niet werkt – en ook niet kan werken.
Het kan niet werken omdat het brein van mensen die zich eenzaam voelen, door eenzaamheid is veranderd en zelfs vaak a-sociaal is geworden. Dat besef is er nog lang niet overal, dat bleek maar weer eens. En toch is dat besef noodzakelijk om te begrijpen waarom zoveel van wat als hulp bij eenzaamheid wordt aangeboden niet werkt – en wat er dan wel moet gebeuren.
Sturen op sociale gezondheid – werkt dat?
De beslissing van de WHO om liever te sturen op sociale gezondheid in plaats van eenzaamheid te benoemen, is begrijpelijk. Maar het is helaas geen aanpak van eenzaamheid.
Sociale gezondheid, prima. Maar voor mensen die last hebben van eenzaamheid is sturen op sociale gezondheid:
- Niet alleen te laat,
- Maar ook niet eerlijk.
Het betekent: oproepen om meer sociaal te zijn, om meer mensen te ontmoeten, om ‘onder de mensen te komen’. Het verwacht dat mensen dingen doen die je niet kunt doen met een eenzaam brein. Dus niet eerlijk.
Sturen op sociale gezondheid is perfect. Maar het lost eenzaamheid niet op. Net zoals gezond leven niet de kanker geneest van degene die er nu aan lijdt. Het zijn twee verschillende dingen, die allebei aandacht waard zijn.
En sociaal isolement dan?
Sociaal isolement is een probleem voor overheden en zorgsystemen, omdat zij worden aangesproken als mensen zichzelf niet meer kunnen redden. Alles wat dat beroep kan verminderen, is meegenomen. Het is een probleem voor die systemen, niet per se voor het individu.
Hoe nodig het misschien ook is om er wat aan te doen – dat probleem heeft niet mijn aandacht.
Mijn missie: eenzaamheid
Ik houd het bij eenzaamheid. Omdat ik vind dat mensen goed geholpen moeten worden als ze last hebben van eenzaamheid.
Ik kan alleen maar blijven doen wat ik al jaren doe: kennis over eenzaamheid delen. Zodat:
- Meer mensen zich gehoord zullen voelen.
- Meer mensen zullen begrijpen dat aanpak van eenzaamheid vraagt om deskundigheid.
- En dat het kennis vereist van eenzaamheid én van methoden en technieken om mensen te helpen een eenzaam brein om te vormen tot een sociaal gezond brein.
Zodat zij vervolgens de vaardigheden kunnen leren om de sociale contacten te krijgen die bij hen passen.
Meer weten over die aanpak? Kijk bij Creatief Leven.
