Waarom ‘Reach Out and Touch’ niet werkt bij eenzaamheid
“Reach out and touch somebody’s hand!” Het klinkt zo mooi en warm. Maar voor mensen die eenzaam zijn, is dit precies het verkeerde advies. Sterker nog: het kan hun situatie verergeren. Laat me uitleggen waarom.
Eenzaamheid verandert je hersenen. Dit is geen metafoor of overdrijving – het is harde biologie. Bij langdurige eenzaamheid verhoogt je lichaam de productie van cortisol, het stresshormoon. Tegelijkertijd daalt de aanmaak van oxytocine, het ‘knuffelhormoon’ dat ons normaal gesproken een prettig gevoel geeft bij aanraking.
Deze hormonale veranderingen hebben een duidelijk doel: ze maken je waakzamer voor gevaar. Want als je je eenzaam voelt, interpreteert je brein dat als een bedreiging. Evolutionair gezien is dit logisch – in de oertijd betekende alleen zijn vaak levensgevaar. Je brein probeert je te beschermen door je alerter te maken.
Do Not Touch!
Het gevolg? Aanraking, vooral door vreemden, voelt niet meer prettig. Het kan zelfs stress en angst veroorzaken. Waar anderen troost vinden in een arm om hun schouder, ervaren eenzame mensen dit als bedreigend. Hun verhoogde cortisolniveau maakt dat ze sneller in ‘fight or flight’ modus schieten.
Dit verklaart waarom goedbedoelde adviezen als “ga naar buiten” of “bezoek een vereniging” vaak niet werken. Het lijkt zo simpel: je bent eenzaam, dus zoek contact. Maar door de hersenveranderingen ervaren eenzame mensen sociaal contact als risicovol en onprettig. Ze trekken zich juist verder terug, waardoor de eenzaamheid verergert.
Dit is waarom de aanpak van eenzaamheid in handen hoort van professionals. Zij begrijpen dat je eerst de hersenveranderingen moet aanpakken voordat je aan sociale contacten kunt werken. Dit vraagt om een tweesporenbeleid:
Twee sporen
Ten eerste moet je de stress-response van het brein normaliseren. Dit betekent het cortisolniveau verlagen en de oxytocineproductie herstellen. Hiervoor bestaan gerichte technieken die professionals kunnen gebruiken.
Pas daarna kun je werken aan het opbouwen van sociale contacten. Maar ook dit moet geleidelijk en gecontroleerd gebeuren. Geen grootschalige activiteiten of geforceerde ontmoetingen, maar kleine, behapbare stappen die passen bij wat iemand aankan. Met de nadruk op wat de keus van de persoon zelf is!
Het is echt essentieel dat we stoppen met het geven van simplistisch advies aan eenzame mensen. “Reach out and touch” klinkt sympathiek, maar het negeert de biologische realiteit van eenzaamheid. Het kan mensen zelfs een extra gevoel van tekort schieten geven als ze merken dat ze dit advies niet kunnen opvolgen.
Teleurstelling
Als je het een paar keer hebt geprobeerd, omdat familie of welzijnswerkers er (met de beste bedoelingen!) erop aandrongen en je bent een paar keer teleurgeteld, denk je dat het aan jou ligt. Veel mensen denken daardoor van zichzelf dat ze niet geschikt zijn voor sociale relaties, of dat het bij de leeftijd hoort en dat er nu eenmaal niets aan te doen is.
Eenzaamheid is een complex probleem dat vraagt om professionele hulp. Net zoals je bij een gebroken been naar een arts gaat, heb je bij eenzaamheid een expert nodig die begrijpt hoe je hersenen zijn veranderd en wat er nodig is om te herstellen.
Begrip
Voor familie en vrienden van eenzame mensen is het belangrijkste advies: heb geduld en begrip. Accepteer dat je dierbare mogelijk niet meteen op aanrakingen of sociale uitnodigingen zit te wachten. Steun ze door er te zijn zonder te pushen, en moedig ze aan om professionele hulp te zoeken. Begrijp zelf hoe het zit met eenzaamheid. Lees er meer over, bijvoorbeeld hier.
Alleen door de biologische kant van eenzaamheid serieus te nemen, kunnen we mensen echt helpen. Niet met simplistische oplossingen, maar met een gedegen aanpak die rekening houdt met wat er in de hersenen gebeurt. Want pas als je begrijpt wat eenzaamheid met je lichaam doet, kun je effectief werken aan herstel.
Wil je meer weten over wat je aan eenzaamheid kunt doen, lees dan meer op deze site. Zoek je meteen goede hulp, neem dan contact op met een van de eenzaamheidspecialisten, waarvan er gelukkig steeds meer te vinden zijn.
Wil je weten hoe het met jou is gesteld, dan kun je de anonieme gratis test doen, op deze pagina. Tot slot: wees niet bang voor eenzaamheid op je oude dag. Je kunt eenzaamheid niet voorkomen, maar je kunt er wel wat aan doen. Leer voor jezelf te zorgen als het gaat om relaties!
Reach out and touch…
En zolang jij geen last hebt van eenzaamheid: reach out and touch… want dat maakt echt het verschil. Voor jou en de ander.
