Eenzaamheid bij kinderen komt veel voor. Je kunt je als ouder enorm machteloos voelen. Toch kun je veel doen. We helpen je.
Hulpeloos
Het ouderschap is een van de moeilijkste taken in de wereld. Maar als je kind zich eenzaam voelt, kan het nog moeilijker zijn. Je kunt je hulpeloos voelen en niet weten wat je moet doen. Er is één troost: je bent niet alleen. Miljoenen ouders voelen zich net zo. Het goede nieuws is dat er dingen zijn die je kunt doen om je kind te helpen zich minder eenzaam te voelen. In dit artikel bespreken we enkele van de beste manieren om je kind te helpen omgaan met eenzaamheid.
Corona
Kinderen en jongeren voelen zich eenzamer door de coronacrisis. Dat hoor je en lees je overal. Je denkt daarom misschien dat de maatregelen rond corona de oorzaak zijn van die eenzaamheid. Maar eenzaamheid is altijd al een probleem geweest voor kinderen. Corona heeft het erger gemaakt, maar het heeft het gelukkig ook bespreekbaar gemaakt. Zo komt er gelukkig nu meer kennis over eenzaamheid in de publiciteit.
1982
Wist je bijvoorbeeld dat eenzaamheid het allermeest voorkomt bij jongeren en jongvolwassenen? Veel meer in feite dan bij ouderen. Een select gezelschap van wetenschappers weet dat al langer. Precies veertig jaar geleden, in 1982 verscheen het boek ‘Preventing the harmful consequences of severe and persistent loneliness’ in de VS. Perlman wees toen al op het feit dat jongeren vaak niet weten wat ze aan eenzaamheid moeten doen, waardoor ze er eindeloos mee blijven aanmodderen. Na veertig jaar zijn we goed beschouwd weinig opgeschoten.
Kun je zien of je kind zich eenzaam voelt?
Het is niet eenvoudig om te erachter te komen of je kind zich eenzaam voelt. Je kunt van alles zien aan de buitenkant: somberheid, verdriet, teruggetrokken gedrag, maar of dat eenzaamheid is? Hoe komt dat toch? Er zijn meer redenen dat volwassenen niet willen laten zien dat ze zich eenzaam voelen, bijvoorbeeld door schaamte, maar je eigen kind? Onderschat niet de druk van buitenaf, die kan maken dat ook een kind zich schaamt als zij niet een leuk sociaal leven heeft, terwijl ze ziet dat anderen het zo leuk hebben samen.
Praten
Toch, zien kun je het niet altijd. Bespreken wel. Want als je weet dat ieder mens zich wel eens eenzaam voelt is het normaal om je kind voor te bereiden. Te bespreken dat het leven af en toe naar kan voelen. Dat eenzaamheid een seintje is dat je erop wijst dat je andere mensen in je leven nodig hebt, of dat je misschien op een andere manier moet leren omgaan met de mensen die er in je leven zijn.
Moeilijk!
Er is in het leven niets zo moeilijk als omgaan met andere mensen. Maar het is ook nodig. We hebben mensen nodig om het leven door te komen. We hebben het nodig ons te oefenen in het omgaan met mensen, en zo te leren omgaan met allerlei anderen. Het is helemaal niet erg als je kind weet dat andere mensen dat ook wel eens moeilijk vinden. Het is pas eenzaam als je kind denkt dat hij de enige is die het af en toe lastig vindt: andere mensen.
Stigma
Merk je overigens dat ik nergens praat over ’eenzaam zijn’? Dat is een stempel dat niemand wil hebben. Een mens is niet eenzaam, een mens kan zich eenzaam voelen. Erg eenzaam en heel langdurig, dat wel, maar daarmee ben je nog steeds geen eenzaam mens. Weg met dat stigma! Eenzame mensen bestaan niet. Wel bestaan er mensen die zich lang eenzaam voelen omdat ze niet ontdekt hebben hoe je eenzaamheid kan oplossen.
Terug naar de vraag:
Is mijn kind eenzaam? Nee dus! Maar je ziet en merkt dat er wat aan de hand is met je kind. Je kind mag dan niet eenzaam zijn, het kan zich wel enorm eenzaam voelen. Wat doe je dan?
Praten. Daar begint het mee. Vertel hoe je het zelf hebt ervaren. Vertel wat voor jou werkte. Misschien is dat voor jouw kind ook goed, misschien niet. Leg je kind uit dat het soms moeite kost om contact te maken, maar dat je soms ook gewoon even moet doorzetten. Natuurlijk heeft dat soort adviezen alleen zin als je kind niet al langer last heeft van eenzaamheid.
Slachtoffer
Is je kind slachtoffer van omstandigheden, dan is er echt iets anders nodig. Wordt je kind gepest, dan kun je wel stoer doen en je kind leren ‘erop te slaan’, of ‘erboven te staan en het te negeren’, maar je weet zelf ook wel dat dat lang niet altijd werkt. Bespreek het met school, neem je kind serieus en laat je niet afschepen. Het kan zelfs zinvol zijn je kind van school te halen en het ergens anders te proberen.
In de hoek waar de klappen vallen
Je kunt ok door nadere oorzaak inde hoek zitten waar de klappen vallen. Armoede, een afwijkend uiterlijk, een ander accent, er kan heel veel zijn dat kinderen buiten de groep doen vallen. En ja, die groep is hard, zeker als er een volwassenen zijn die kinderen in de gaten houden. Of als die volwassenen zelf niet zo zuiver op de graat zijn.
Missende relatie
Heeft je kind verdriet omdat het niet de relatie heeft waar een kind recht op heeft? Is moeder of vader er niet? Of is er een andere familierelatie misschien verbroken? Er is geen ontkomen aan: het leven is vaak diep onrechtvaardig. Gevoelens, ook die van eenzaamheid, komen en gaan. Je kunt soms het gevoel hebben dat je zo geen dag langer wilt leven, en toch komt er dan weer een ochtend. Met nieuwe mensen, nieuwe mogelijkheden, nieuwe gevoelens, die tot je verbazing zo maar opeens vrolijk kunnen zijn. Bespreek dat met je kind.
Blijvende worsteling
Merk je, ook als je met je kind hebt gepraat, dat het blijft worstelen met eenzaamheid? Vraag dan hulp. Je huisarts mag dan niet zijn opgeleid om te helpen bij eenzaamheid, het is wel de plek waar je doorverwezen kunt worden naar betaalde hulp in de geestelijke gezondheidszorg. Dat kan een praktijkondersteuner zijn of een psycholoog of psychiater.
Vraag bij zo’n verwijzing wel altijd of die hulpverlener is opgeleid om speciaal bij eenzaamheid te helpen. Nog te vaak doen therapeuten het ‘er wel even bij’. Niet voor niets is het in veertig jaar niet verbeterd: nog veel te weinig hulpverleners hebben kennis van zaken op dit gebied. Kom op voor je kind!
Reguliere hulpverlening
Let wel, in de reguliere hulpverlening is eenzaamheid geen erkend probleem. Er wordt dus binnen de GGZ geen specifieke hulp bij eenzaamheid vergoed, tenzij die is onder te brengen in een hokje dat wel vergoeding kent. Daarvoor is een onderzoek door een psychiater altijd nodig.
Ben je niet afhankelijk van betaalde hulpverlening, dan staat er voor jou ook de weg open naar vrijgevestigde hulp bij eenzaamheid.
Samenvattend: praat met je kind als je vermoed dat je kind somber is en praat over eenzaamheid. Leg het uit, leer er zo nodig zelf eerst meer over. Zoek hulp als dat nodig is. En geef niet op!
