Oud en eenzaam. Het is een cliché. Wie aan eenzaamheid denkt, denkt daarbij waarschijnlijk aan zeer oude mensen die hunkerend naar een bezoekje uitkijken.
Eenzaamheid van ouderen in de media
‘Eenzaamheid onder ouderen schrikbarend’
‘Tv-programma gaat eenzaamheid te lijf’
Wie ‘eenzaamheid’ zegt, zegt: ‘ouderen’. Het schone lied waarin ons wordt aangezegd dat er geen medicijn is tegen oud-en-eenzaam-zijn, wordt keer op keer gezongen. Zoek ‘eenzaamheid’ op Google en er komt een serie foto’s op je af waarop het wemelt van de grijze hoofden en gebogen lichamen waar de misère vanaf straalt.
Dat zijn geen foto’s die spontaan door particulieren zijn toegevoegd aan het web, dat zijn foto’s die in opdracht van organisaties (media, welzijnsorganisaties, goede-doelenclubs) zijn gemaakt om eenzaamheid uit te beelden. Sanseveria’s zijn nog te vrolijk om dat beeld te tonen, de leegte is hier het symbool.
Eenzaamheid is een feit
Dat eenzaamheid onder ouderen voorkomt is zeker. Het inspireerde tot televisie waarin ouderen in de spotlight staan en meegenomen worden naar het dagje uit van hun leven. Emo-TV is het. En weer is overal de reactie: ‘Wat vreselijk, wat zie je daar een ellende, daar moeten we wat aan doen!’
Dat vinden ook gemeenten. Kijk maar eens naar wat gemeenten in het nieuws brengen over eenzaamheid. Ze vallen over elkaar heen als het gaat om de aanpak van eenzaamheid. De ene gemeenteraad is nog voortvarender dan de andere. Van manifestaties met clowns tot guerilla-marketing, alles halen ze uit de kast om eenzaamheid onder de aandacht te brengen.
Gemeenten worden opgepord om zich in te spannen
In vrijwel elke gemeente zijn mensen benaderd om een plan, een voornemen, een actie, een statement tegen eenzaamheid aan te kondigen. Blijkbaar wordt eenzaamheid, met name die van ouderen of ‘andere kwetsbare groepen’ als een groot probleem gevoeld.
Fractie van het probleem
Wie aan eenzaamheid denkt, denkt daarbij waarschijnlijk aan zeer oude mensen die hunkerend naar een bezoekje uitkijken. Die mensen zijn er zeker. Toch is het een fractie van het aantal mensen dat worstelt met eenzaamheid. (Nog geen 10% namelijk!). Verreweg de meeste mensen die last hebben van eenzaamheid zijn nog lang niet oud.
Eenzaamheid is een probleem dat schijnbaar op te lossen is door mensen met elkaar in contact te brengen. Dat is niet zo. Wie zich eenzaam voelt ontbreekt het aan verbinding met belangrijke mensen. Belangrijk in die zin, dat het moet gaan om een relatie die een zinvol bestanddeel uitmaakt van het leven van beide betrokkenen.
Relaties bouwen en houden
Het opbouwen van zulke relaties is, net als veel andere activiteiten in het leven, lastiger naarmate je ouder wordt. Het is dan ook van levensbelang dat mensen leren omgaan met eenzaamheid op een leeftijd waarop ze nog eenvoudig in staat zijn om nieuwe dingen te leren. Zodat ze ook op latere leeftijd mooie, relaties hebben, of de vaardigheid hebben om die ook op hoge leeftijd op te bouwen.
Wie op hoge leeftijd zit te verkommeren zonder bezoek moet kunnen rekenen op compassie van de samenleving. Het is prachtig als er dan – al dan niet betaalde – krachten beschikbaar zijn om zo iemand in de eenzaamheid tot steun te zijn. Maar een oplossing voor eenzaamheid bieden doet dat niet. Het is symptoombestrijding.
Actie is nodig, ook als je al ouder bent
Wie zich eenzaam voelt doet er goed aan tot actie over te gaan. Het is ook voor ouderen tot op op hoge leeftijd met succes te veranderen. Je bent nooit te oud om te leren.
In 2015 zond omroep MAX een serie uit waarin een groep ouderen werd begeleid, met behulp van de cursus Creatief Leven. Hun lief en leed is nog te zien in de NPO start app, of hier. Tot op hoge leeftijd kun je nog van alles leren, ook omgaan met eenzaamheid.
