Eenzaamheid interventie?
Voor wie in het sociaal domein werkt is het een bekend woord: een interventie. Het sociaal domein omvat, als je de zorg meerekent, ongeveer 190.000 mensen. Voor wie daar niet werkt, en dat zijn ongeveer 9 miljoen mensen (!) is het begrip ‘interventie’ eerder iets dat met defensie in verband wordt gebracht dan met hulpverlening. Daarom een uitleg. Eerst maar eens: wat betekent Sociaal Domein?
Sociaal Domein
Het sociaal domein verwijst in Nederland naar het beleidsterrein waarop de overheid zich bezighoudt met maatschappelijke vraagstukken en het welzijn van burgers. Historisch gezien heeft het sociaal domein zich ontwikkeld als reactie op veranderingen in de samenleving en de behoefte aan gecoördineerde aanpak van problemen op sociaal gebied. De gemeente is verantwoordelijk voor het sociaal domein. Dat bestaat uit alles wat gemeenten doen rond werk, participatie, zorg en jeugd en de uitvoering van drie wetten: de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015), Jeugdwet en Participatiewet.
Mensen die in het sociaal domein werkzaam zijn denken vaak dat ze hun werk doen voor ‘heel Nederland’. Dat is niet juist. Het sociaal domein heeft een bereik van ongeveer twee miljoen mensen. Op de totale bevolking van 18 miljoen Nederlanders is dat dus een schijntje. Omdat het sociaal domein niet een exact afgebakend gebied is en mensen er verschillende dingen onder verstaan kun je overigens niet concluderen dat voor elke persoon die in het sociaal domein werkt tien personen geholpen worden.
Geschiedenis
In Nederland heeft de verzorgingsstaat na de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol gespeeld in de vormgeving van het sociaal domein. Het idee was om een systeem te creëren dat sociale zekerheid bood, gezondheidszorg garandeerde en het welzijn van burgers bevorderde. In de loop der jaren is het sociaal domein uitgebreid naar terreinen als jeugdzorg, participatie, arbeidsmarktintegratie en maatschappelijke ondersteuning.
Ontstaan WMO
Een cruciale ontwikkeling vond plaats in 2015 met de invoering van de decentralisaties in het sociaal domein. Gemeenten kregen in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) meer verantwoordelijkheid en taken op het gebied van jeugdzorg, participatie en maatschappelijke ondersteuning werden overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten. Deze decentralisatie beoogde een integrale en lokale aanpak, waarbij maatwerk en samenwerking tussen verschillende instanties centraal staan.
Participatie en eigen kracht…
De huidige situatie in het sociaal domein kenmerkt zich door uitdagingen en discussies over effectiviteit, financiering en samenwerking tussen gemeenten en andere betrokken partijen. Er wordt gestreefd naar een meer preventieve aanpak, waarbij de nadruk ligt op het voorkomen van problemen en het versterken van de eigen kracht van burgers. Daarnaast spelen digitalisering en innovatie een steeds prominentere rol in het bevorderen van efficiëntie en kwaliteit binnen het sociaal domein. Het blijft een dynamisch terrein waarop beleidsmakers, professionals en burgers gezamenlijk werken aan het welzijn en de levenskwaliteit van alle inwoners.
Interventie
Een interventie betekent: ingrijpen. En interventies in het sociaal domein zijn vormen van ingrijpen in het leven van mensen die op een of andere manier de intentie hebben om het leven te verbeteren. Iemand een figuurlijke schop onder de kont geven is een interventie die misschien goed kan zijn, maar dat is niet zo controleerbaar en herhaalbaar en dat is wel waar naar gezocht wordt. Weten wat je doet en weten dat wat je doet ook zinvol is, dat is iets wat uiteraard belangrijk is.
Soorten eenzaamheid interventies
Eenzaamheidsinterventies kunnen worden onderverdeeld in verschillende typen, elk gericht op het aanpakken van eenzaamheid op verschillende niveaus. Ten eerste zijn er individuele interventies, zoals psychosociale ondersteuning, counseling of vriendschapsprogramma’s, waarbij het contact tussen eenzaam individu en hulpverlener of vrijwilliger centraal staat.
Daarnaast omvatten groepsinterventies het creëren van sociale structuren, zoals praatgroepen, hobbyclubs of sportteams, waardoor individuen met gedeelde interesses en ervaringen elkaar kunnen ontmoeten. Gemeenschapsgerichte interventies richten zich op het versterken van sociale cohesie in een bredere context, zoals buurtinitiatieven, evenementen en participatieprojecten, die de gemeenschapsbanden versterken.
Technologische interventies maken gebruik van digitale middelen, zoals sociale media, om verbindingen te faciliteren en virtuele gemeenschappen te creëren. Tot slot zijn er structurele interventies, gericht op het verbeteren van maatschappelijke systemen en voorzieningen, zoals levensloopbestendige stadsplanning, ouderenbeleid of toegankelijke openbare ruimtes, om eenzaamheid op bredere schaal te verminderen. Een holistische benadering waarbij verschillende eenzaamheid interventies worden gecombineerd, kan effectief zijn in het bestrijden van eenzaamheid en het bevorderen van duurzame sociale verbondenheid.
Databanken
De overheid heeft verschillende organisaties opdracht gegeven databanken bij te houden van wat er in het social domein wordt uitgevoerd aan interventies. Dit om inzichtelijk te maken wat er gebeurt, om te zorgen dat het wiel niet overal opnieuw wordt uitgevonden en om te zorgen dat wat er gebeurt ook zinvol is. Voor het onderwerp eenzaamheid is dat de databank van Movisie. Steeds meer wordt daarbij aandacht gegeven aan de kwaliteit van interventies. Belangrijk, want meestal worden ze uitgevoerd met gemeenschapsgeld. Je wilt dan weten dat het goed besteed is.
Eenzaamheid interventies
Gemeenten willen uiteraard weten welke vormen van aanpak van eenzaamheid er zijn en welke goed zijn. Als je alleen de databanken zou bekijken zou je alleen die interventies vinden die door jaren van onderzoek zijn heen geworsteld. Het kost namelijk veel tijd en geld om een interventie te laten beoordelen. Er is dus meer onder de zon dan alleen in de databanken staat. Maar het is wel een soort garantie voor een degelijk gebouwde aanpak en dat is heel wat waard.
Indeling eenzaamheid interventies
Een interventie kan goed beschreven zijn, goed onderbouwd, of bewezen effectief. Aan elk van die stappen is ene stevig werk voorafgegaan, met als doet te komen tot overdraagbare interventies, met een vorm van garantie voor degelijkheid. Voor algemene interventies kun je kijken bij Loket Gezond Leven, voor interventies op het gebied van eenzaamheid zoals gezegd bij Movisie
Wie binnen het sociaal domein een aanpak van eenzaamheid zoekt, doet er dus goed aan te kijken bij een van die kennisbanken om te bepalen of het zinvol is er publiek geld aan te besteden. Wie een rol wil spelen bij het uitvoeren van een interventie ook, want er is heel wat informatie te vinden over opleidingen die je kunt doen om beter te worden in het aanpakken van eenzaamheid.
Publiek domein
Om maar een ander woord te gebruiken voor de mensen die niet in het bereik zijn van het sociaal domein, zeg ik maar: het publiek domein. Daar waar commercie en vrijwilligerswerk samen proberen te zorgen voor het vervullen van de noden van de rest van de bevolking, namelijk die resterende 15.811.000 mensen… Ook daar kan het toepassen van eenzaamheid interventies uit het sociaal domein zinvol zijn. Ook daar kan het toepassen van interventies een zinvolle stap zijn. Meer weten is beter helpen.
