De mens als antwoordapparaat

De mens als antwoordapparaat?! Hoezo is een mens een antwoordapparaat? Dat vraagt om wat uitleg. Bovendien, wat heeft dat in hemelsnaam met eenzaamheid te maken?

De mens is een antwoordapparaat
Beeld StyleGAN2

Reageren op andere mensen

Een mens is een antwoordapparaat van vlees en bloed. Iedereen doet het: reageren op een ander mens. Wie een vraag stelt, zet daarmee een reactie in gang bij de ander. De vraag kan een vraag in woorden zijn, of een gebaar. Steek maar eens een hand naar iemand uit, je zult zien, de ander wil jou een hand geven.

Zodra je iemand een vraag stelt, gaan diens hersenen in de weer om een antwoord te maken. Dat hoeft niet te betekenen dat ie het antwoord ook uitspreekt, maar het ligt er wel voor klaar. Probeer het zelf maar eens uit: als iemand je een vraag stelt, wil je antwoord geven. Het is heel moeilijk om het niet te doen en je mond te houden. Het kriebelt je als het ware op de tong.

In sommige gevallen wil je geen antwoord geven, of een diplomatiek antwoord. Je zult merken dat het je moeite kost dat te formuleren, omdat je spontaan al een ander antwoord klaar had liggen. Handige verkopers kunnen dit feit handig toepassen. Ze hebben het van nature of ze leren het tijdens een verkooptraining.

Zelf ken je het misschien wel uit ruzies. Als er boze vragen gesteld worden zoals bijvoorbeeld: ‘en waar was jij toen ik je nodig had?’ kan de ander niet anders dan inwendig antwoord geven. Waarmee het conflict waarschijnlijk stevig versterkt wordt.

Wat heeft dit met eenzaamheid te maken?

In de eerste plaats is het handig te weten dat de meeste mensen gewoon antwoord zullen geven op de vraag of ze zich misschien te vaak eenzaam voelen. Mits die vraag gesteld is in een passende context en op een manier die de ander niet bij voorbaat al in de groep zielige stumpers plaatst. Het betekent dat praten over eenzaamheid heel eenvoudig is. Je kunt er gewoon naar vragen.

In de tweede plaats betekent het feit dat de mens een antwoordmachine is, dat je daarvan gebruik kunt maken in hulpverlening. Door te vragen naar hoe het zit met de problemen is het resultaat, of de persoon er nu wel of niet woorden aan geeft, dat de ander over diens problemen gaat denken. Dat draagt niet bij aan het welzijn van de ander.

Door vragen te stellen die de ander aan het denken zet over een mogelijke oplossing, geef je die persoon al een eerste zetje richting verbetering. Antwoord geven is namelijk een automatische reactie. Dus ook een antwoord dat kan bijdragen aan het welbevinden kan zo maar spontaan opkomen, als je de juiste vraag stelt.

Probleemgerichte vragen

Vraag je iemand naar zijn of haar problemen, dan ontkomt de ander er ook niet aan, al is het alleen maar van binnen, om een antwoord te formuleren. Dat betekent dus dat je iemand behoorlijk de put in kunt helpen door te vragen naar problemen: je laat de ander zich erop concentreren en dat kan behoorlijk stressverhogend werken. Bij mensen die zich al langer eenzaam voelen en die dus een zg. eenzaam brein hebben, weet je bijna zeker dat je als het ware een open zenuw raakt. Je bent het probleem aan het vergroten.

Oplossingsgerichte vragen

Vragen die naar een oplossing verwijzen zijn altijd prettiger, in welke omstandigheid ook. Er is een hele stroming in coaching en therapie, die oplossingsgericht werkt, precies vanuit deze overtuiging. Dat is allemaal prachtig, mar iemand met een eenzaam brein met oplossingsgerichte vragen bestoken werkt waarschijnlijk niet zonder meer goed.

Mensen die zich al langer – langer dan een jaar – eenzaam voelen zul je met het stellen van vragen alleen echt niet helpen, die komt er waarschijnlijk alleen niet uit.  Het brein is dan zo verstard dat het nadenken over oplossingen niet lukt. Laat het maar aan een professional over die is gepokt en gemazeld in oplossingsgericht werken (ja, dat is echt een vak), om goed te helpen bij de aanpak van eenzaamheid.

Wat je wel kunt doen is een vraag stellen die in de richting wijst van het accepteren van hulp. Het heeft absoluut zin om je de beginselen van het oplossingsgericht vragen stellen eigen te maken. Je kunt er mensen mee over een streep trekken, om ze te kunnen helpen. En dat kan levensreddend zijn.

Bijvoorbeeld: ‘Als er een mogelijkheid was dat je van die eenzaamheid af kon komen, zou je die kans dan pakken?’. Als iemand daar volmondig ‘nee’ op antwoordt heeft het absoluut geen zin om nog te proberen er iets mee te bereiken in de zin van eenzaamheid oplossen. Als iemand ‘ja’ zegt, is daar het begin van een opening.

Een startpunt voor hulp.

Een goede hulpverlener zal hierop altijd sturen en gebruik maken van de antwoordmachine…

Jeannette Rijks

Jeannette Rijks

Jeannette Rijks is pionier in de aanpak van eenzaamheid. Zij ontwikkelde een zeer succesvolle methodiek voor de aanpak van langdurige eenzaamheid, die op TV te zien is geweest. Ook schreef zij boeken over eenzaamheid en maakte zij de online eenzaamheidstest waarmee iedereen anoniem de eigen eenzaamheid kan meten. Met haar trainingsbedrijf, Faktor5, verzorgt zij deskundigheidsbevordering voor professionals. Want, zoals ze zelf zegt:’het kan wél!’.

Sponsored content