Emotionele eenzaamheid is een term die voor het eerst werd beschreven door Weiss (1973). Het beschrijft de onvervulde behoefte aan een intieme relatie. Of dit werkelijk een andere vorm van eenzaamheid is dan andere, is de vraag.
Emotionele eenzaamheid, wat is dat?
Onder emotionele eenzaamheid verstaat men het gemis van een intieme (levens) partner, iemand met wie de diepste emotionele banden mogelijk zijn. Eigenlijk is er maar één soort eenzaamheid, maar door verschillende ‘soorten’ eenzaamheid te beschrijven, beschrijven we eigenlijk de onvervulde behoefte. Bij emotionele eenzaamheid is dat de behoefte aan een intieme relatie.
Onvervulde behoefte
Iemand die emotionele eenzaamheid ervaart, ofwel iemand die een intieme band mist, zou dan geen baat hebben bij een ‘sociale’ aanpak van eenzaamheid. Eenvoudig gezegd: wie een partner mist, wordt niet blij van een wandelmaatje.
Toch is het ingewikkelder dan dat. Wie de partner aan de dood is kwijtgeraakt, kan zich ellendig en eenzaam voelen. Dat kun je opvatten als emotionele eenzaamheid. Toch zal die persoon hoogstwaarschijnlijk niet meteen staan te trappelen om een nieuwe intieme partner te zoeken. Sterker nog, sommigen willen helemaal geen nieuwe partner meer.
Troost
In dat geval kan een vriend wel degelijk troostend zijn en een deel van het verdriet opvangen. Het is dus echt niet zo dat gebrek aan een intieme relatie altijd moet worden opgevangen door aan andere intieme relatie. Anderzijds is het ook niet zo dat sociale eenzaamheid alleen kan worden aangepakt door het vinden van een vriend om leuke dingen mee te doen.
Bestaat emotionele eenzaamheid?
De term ‘emotionele eenzaamheid’ is voor het eerst gebezigd door Weiss (1973). Hij zag een verschil tussen emotionele en sociale behoeften. Deze termen zijn een eigen leven gaan leiden. In wetenschappelijke onderzoeken zijn diverse malen onderzocht of de termen emotionele en sociale eenzaamheid inderdaad een andere dimensie van eenzaamheid beschrijven en dat bleek zo te zijn. Zo is in dit onderzoek van Dahlberg en McKee gebleken dat er onder ouderen inderdaad verschillende factoren samenhangen met emotionele en sociale eenzaamheid.
Dat onderscheid maakt het mogelijk om onderzoek te doen naar de effecten van verschillende soorten eenzaamheid, en wat blijkt? Er is inderdaad verschil is tussen de gevolgen van emotionele en van sociale eenzaamheid. Zo is in dit onderzoek van Drageset et al. bijvoorbeeld ontdekt dat met name emotionele eenzaamheid ingrijpende gevolgen heeft voor de onderzochte personen.
Complexer dan dat
In recenter onderzoek blijkt steeds dat de ‘soorten’ eenzaamheid wel uitgebreid zouden kunnen worden, omdat daar aanleiding voor is gevonden.
Later is daarom toegevoegd de term: ‘maatschappelijke eenzaamheid’. Het blijkt namelijk dat niet alleen emotionele en sociale eenzaamheid zijn te onderscheiden, maar ook maatschappelijke eenzaamheid. Ook is hier en daar de term ‘existentiële eenzaamheid‘ als aanvulling te horen.
Van belang voor de wetenschap
Je kunt je voorstellen dat het voor wetenschappers op zich al interessant is om uit te zoeken of er soorten eenzaamheid bestaan. Daarnaast kan je door onderzoek naar de factoren die samenhangen met die soorten eenzaamheid misschien ontdekken waar je iets kunt aanpassen, om eenzaamheid te verminderen. Maar ja, het leven is ingewikkelder dan dat.
Niet van belang voor hulpverleners
De diagnostiek van eenzaamheid is meer gebaat bij mensen die weten welke oorzaken een aanpak in de weg kan staan, en die kennis hebben van technieken om anderen te leren beter te communiceren, dan bij mensen die leren een ander een etiket op te plakken.
Voel je je eenzaam en weet je niet hoe je er voor staat? Doe dan de test.
