Anders zijn, of je anders voelen dan de anderen, kan eenzaamheid opleveren. ASS, autisme spectrum stoornis, kan je het idee geven dat de oorzaak van eenzaamheid in je autisme ligt. Maar is dat wel zo?
Eenzaamheid en autisme
Vaak worden die twee in één adem genoemd. Maar is autisme de oorzaak van eenzaamheid? Eenzaamheid komt bijna altijd voor als iemand afwijkt van wat als de norm wordt beschouwd, of als iemand het gevoel heeft anders te zijn. De een kan zich zonder enige moeite met een zware handicap door het leven manoeuvreren , de ander heeft het gevoel door flaporen voor het leven getekend te zijn.
Maar als dat anders-zijn (of je anders voelen) ook nog met zich meebrengt dat je andere mensen niet zo goed begrijpt, of dat je zo snel geprikkeld wordt dat je liever fysieke afstand houdt tot anderen, dan komt dat dubbel aan. Je eenzaam en buitengesloten voelen is dan heel begrijpelijk. Dus ja, eenzaamheid en autisme is een duo dat je vaak samen tegenkomt.
Buitenbeentje
Een van de kenmerken van mensen met ‘autisme’, beter gezegd, met wat genoemd wordt ‘een stoornis in het autistisch spectrum‘ is dat het voor hen vaak lastig is sociale situaties te begrijpen en emoties van anderen in te voelen. Daarmee ben je dus anders dan de massa. Nou ja, de massa… mensen zijn nu eenmaal in veel opzichten verschillend. Ook in de mate waarin mensen empathie voelen, of zich kunnen voorstellen hoe een sociale situatie zou ‘horen’ te zijn. Het is een glijdende schaal.
Het is lastig om in algemene termen iets te zeggen over eenzaamheid, omdat dat voor ieder mens anders is. Over autisme in algemene termen iets te zegen is zo mogelijk nog lastiger. Geen twee mensen met autistische trekken zijn hetzelfde. Waar de een nauwelijks of zelfs niet zelfstandig kan leven is een ander voor de buitenwereld niet eens te herkennen als ‘anders’.
Eenzaamheid en Asperger
Mensen met Asperger (officieel ‘Aspergers syndroom‘) hebben vaak één of een paar specifieke onderwerpen waarmee ze zich bezig houden. Het kan zijn dat ze daardoor alleen al, soms ook door bijzondere begaafdheid, anders zijn dan anderen. Iemand die opvalt door bijzondere kennis kan in onze wereld op fans rekenen, maar ook op jaloezie. Je zou kunnen zeggen dat ASS niet het probleem is, maar de houding van ‘de anderen’.
Het is natuurlijk een wisselwerking. Eenzaamheid betekent dat je je niet thuis voelt bij ‘de anderen’, wie dat dan ook zijn, en dat je op zoek moet naar mensen die bij jou passen, waar jij jezelf kunt zijn en bij wie jij je thuis voelt. Dat geldt voor ieder mens, dus ook als je in het autistisch spectrum zit.
Autisme en eenzaamheid
Voor mensen met een stoornis in het autistisch spectrum is er één grote troost: eenzaamheid wordt niet per sé veroorzaakt door een ontbreken van veel mensen. Eenzaamheid is het ontbreken van de juiste mensen in jouw leven. Je hebt die mensen nodig die bij jou passen, die je het gevoel van verbondenheid met het leven geven waar jij behoefte aan hebt. Dat geldt overigens voor iedereen, of je nu met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) te maken hebt of niet.
Net als ieder ander heb ook jij behoefte aan contact met mensen. En net als ieder ander is het jouw taak om op zoek te gaan naar wie jij bent, welke behoeften jij heb en hoe jouw contacten met anderen jou gelukkig maken. Of je nu wel of niet met autisme te kampen hebt, voor de meesten mensen is het hebben van één tot drie echte vrienden meer dan voldoende. Denk dus niet te snel dat het onbereikbaar is wat je wilt.
Jouw kind met autisme
Voor ouders van kinderen met autisme en aan autisme verwante eigenschappen: ieder kind is uniek. Ook jouw kind. Vaste patronen zijn voor ieder mens belangrijk, om een gevoel van veiligheid te hebben van waaruit je het leven aan kunt. Juist jouw kind heeft daar nog meer behoefte aan voor een gevoel van veiligheid, van vertrouwdheid. Probeer zoveel mogelijk te achterhalen welke (vaste!) patronen jouw kind nodig heeft.
Laat je niet verleiden te denken dat jouw kind extra eenzaam is omdat het contact met mensen moeizamer gaat dan bij anderen. Je kind zoveel mogelijk onder de mensen brengen omdat dat beter zou zijn, is niet per definitie goed! Leer zoveel mogelijk over de achtergronden van autisme en over de behoeften van je kind en over wat eenzaamheid nu werkelijk inhoudt. … en laat je niet bang maken! Zie je kind als iemand met mogelijkheden.
Doe iets aan eenzaamheid
Tot slot: als je je zorgen maakt of je kind zich eenzaam voelt, praat er over. In de eerste plats met je kind, als dat ook maar enigszins kan. Maak het niet te zwaar, maak er geen halszaak van. Maar neem het wel serieus. En zoek hulp. Want eenzaamheid waar iemand mee blijft worstelen kan een enorme negatieve invloed op het leven en op de gezondheid hebben. Er is meer mogelijk dan je misschien zou denken. Vind een goede hulpverlener, iemand die opgeleid is om te helpen gaan met autisme en met eenzaamheid.
